Tomasz Pawlak
Teatr Nowy i Wyspiańskiego 11
Teatr Nowy, Dąbrowskiego 5 18 kwietnia 1928 roku Witkacy pisał do Edmunda Wiercińskiego1, z Teatru Nowego w Poznaniu: Szanowny Panie: Koperta. Adres: Pan / Edmund Wierciński / Teatr Nowy im. Modrzejewskiej / Dąbrowskiego 5 / Poznań. Stempel nieczytelny. Dopiski ołówkiem obcą ręką: 12 VIII 1928 oraz: Witkacy 1928, na odwrocie: List Witkacego do Poznania4. Witkacy nawiązuje w liście do prapremiery Metafizyki dwugłowego cielęcia, która odbyła się w Teatrze Nowym w Poznaniu 14 kwietnia 1928 – w reżyserii Wiercińskiego. Witkacy był na przedstawieniu. Do popojki po spektaklu nawiązał autor sztuki w Przedmowie do Narkotyków: „Do pewnego stopnia można by mnie uważać w pewnych okresach za nałogowego pijaka, o ile za takiego (różne są standardy – wzorce) uzna się kogoś, kto urzyna się przeciętnie raz na tydzień, potem nie pije miesiąc albo i więcej i który miał jedną jedyną w życiu pięciodniówkę (à propos pewnej premiery scenicznej – okoliczność wysoce łagodząca) i do dziesięciu trzydniówek, i który nigdy nie chlał wódy rano przy goleniu się”5. Stanisław Zawadzki7 z wykształcenia był ekonomistą8. Aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym Poznania. Jego syn, Sławomir9, zapamiętał, że dom rodzinny pełen był obrazów, rzeźb, antyków i książek, chętnie gościli tu przedstawiciele elity artystycznej miasta. Być może osobą, która mogła przedstawić Zawadzkiego Witkacemu, był Tadeusz Langier, pracujący od 1925 roku jako kierownik Galicyjskiego Towarzystwa Naftowego „Galicja”10. Zob. więcej o Wiercińskim i Zawadzkim w tomie S.I. Witkiewicz, Listy II – tam znajdują się opublikowane i opracowane listy Witkiewicza do Wiercińskiego i Zawadzkiego.
1 Edmund Wierciński (1899–1955) – aktor, reżyser, pedagog. 2 Kazimierz Antoni Knobelsdorf (1896–1978) – aktor, reżyser. Od 1930 r. używał na scenie nazwiska Wilamowski. W prapremierze Metafizyki dwugłowego cielęcia zagrał księcia von zu Thurm und Parvis. Zob. Słownik biograficzny teatru polskiego 1900–1980, t. 2, Warszawa 1994, s. 756–757.
3 Maria z Serkowskich Wiercińska (1902–1976) – aktorka, reżyser, pedagog. Poślubiła Wiercińskiego 24 lipca 1925 i używała na scenie jego nazwiska. Grała Mirabellę Parvis w Metafizyce dwugłowego cielęcia. Zob. Słownik biograficzny teatru polskiego 1900–1980, s. 752–754.
4 S.I. Witkiewicz, Dzieła zebrane. [Tom 18:] Listy II, wol. 1. Opracowali i przypisami opatrzyli T. Pawlak, S. Okołowicz, J. Degler, Warszawa 2014 (dalej: Listy II, wol. 1), s. 355–357 (wraz z przypisami).
5 S.I. Witkiewicz, Dzieła zebrane. [Tom 12:] Narkotyki – Niemyte dusze. Opracowała A. Micińska, Warszawa 1993, s. 10–11.
6 S.I. Witkiewicz, Dzieła zebrane. [Tom 20:] Listy do żony (1928–1931). Przygotowała do druku A. Micińska. Opracował i przypisami opatrzył J. Degler, Warszawa 2007 (dalej: Ldż II), list 528, s. 266. Pogrubienie moje – TP.
7 Stanisław Kazimierz Zawadzki (1901–1940) – ekonomista, krytyk, wydawca, przyjaciel Witkacego. W l. 1931–1932 wydawał tygodnik „Od A do Z”, w 1935 r. został dyrektorem prorządowego poznańskiego Wydawnictwa „Nowy Kurier”. Zamordowany w Katyniu. Zob. Ldż II, list 360, przypis 3 oraz A. Przybyszewska, Zawadzki, Witkacy i zapomniane czasopismo poznańskie, „Biblioteka” 2008, nr 12, s. 181–187.
8 Zawadzki pisze do Witkacego w lipcu 1931: „Spóźniłem się nieco z odpowiedzią, lecz zajęty byłem wiedzą. Kształciłem się. Przed trzema dniami otrzymałem na tutejszym uniwersytecie tytuł (sic) i dyplom magistra rerum politicarum et oeconomice” – Ldż II, list 471, s. 220 (na odwrocie list do żony).
9 Sławomir Zawadzki (ur. 1928) – harcerz Szarych Szeregów, żołnierz AK, uczestnik powstania warszawskiego, po wojnie inżynier, absolwent Wydziału Elektrycznego Politechniki Łódzkiej. Syn Janiny z Janczaków Zawadzkiej (1900–1943) – harcerki, w czasie okupacji aresztowanej za działalność konspiracyjną (zginęła w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau), i Stanisława Zawadzkiego.
10 Tadeusz Langier (1877–1940) – fotograf, przyjaciel Witkacego. Nazwiska Langiera i Zawadzkiego pojawiają się zarówno w korespondencji Witkacego z pobytu w Poznańskiem (w liście do żony z czerwca 1929: „½ 8 w. Zawadzki autem wstępuje do Langiera i może Cię zawieźć” – Ldż II, list 360, s. 115), jak i w liście Zawadzkiego do Witkiewicza z 1939 r. – zob. Ldż II, list 374, s. 128.
|