Tomasz Pawlak
Szekspir a Witkacy - komunikat w 400-lecie śmierci Williama Szekspira
wersja PDF
W zbiorach cyfrowych Biblioteki Narodowej Polona znajduje się niezwykle ciekawy egzemplarz tomu wydanego także w Warszawie w 1877 roku, ale jedynie z tłumaczeniami dramatów dokonanymi przez Józefa Paszkowskiego. Na stronie tytułowej tego egzemplarza znajduje się wklejony zasuszony liść topoli (?), na którym napisane są następujące słowa: „Helena Modrzejewska / Stratford on Avon / 1881 / z grobu Szekspirowego”3. Na dole strony zaś napis innego właściciela: „Własność Felicyana poety”. Kim był ten „Felicjan poeta”? To z pewnością Felicjan Faleński, przyjaciel Karola Chłapowskiego i Heleny Modrzejewskiej, poeta, prozaik, dramaturg. Swój pobyt w miejscu urodzin Szekspira opisała Modrzejewska we wspomnieniach pod datą 14 X 1881: „Mały domek, w którym urodził się wielki William, tylokrotnie był opisywany, że znałam w nim już każdy zakątek. A jednak, gdy weszłam, opanowało mnie silne wzruszenie. […] W pierwszym pokoju stoi przy kominku fotel, w którym – jak głosi tradycja – siadywał Szekspir. Każdy, kto tu wchodzi, siada na tym miejscu. Czy to ma jakiś sens? W New Place [dom Szekspira – TP] zobaczyliśmy jakąś amerykańską parę małżeńską, dwoje młodych i przystojnych ludzi, którzy uklękli i ucałowali ścieżkę, którą mistrz chadzał. Miałam ochotę uczynić to samo, ale dość długo żyłam już w Anglii, aby się nauczyć powściągliwości i ograniczyłam demonstrację swoich uczuć do zerwania kilku listków bluszczu wijącego się dokoła studni”4. Może zerwała także ten liść i wręczyła Felicjanowi Faleńskiemu w Warszawie? Nie sądzę, aby akurat ten egzemplarz miał jakikolwiek związek z Witkacym, ale nie da się wykluczyć, że aktorskie kreacje Modrzejewskiej w sztukach szekspirowskich mogły być omawiane w domu Witkiewiczów!
Tomasz Pawlak 1 Zob. wszystkie trzy tomy: Dramata i Tragedye (oba z 1875 r.) oraz Komedye (z 1877 r.) w zbiorach cyfrowych Biblioteki Narodowej POLONA: https://polona.pl/item/859754/3/ i https://polona.pl/item/858906/3/ oraz https://polona.pl/item/860987/3/ (odsłona 19.03.2016). O wydaniu zob. tekst Alicji Kloski Dzieła dramatyczne Williama Shakespeare (Szekspira) pod redakcją Józefa Ignacego Kraszewskiego na łamach pisma „Sztuka edycji”, 2012, t. 2, s. 57–64 http://apcz.pl/czasopisma/index.php/sztukaedycji/article/view/SE.2012.008 (odsłona 19.03.2016).
5 M. Birkenmajer, Rola języka i kultury anglo-amerykańskiej w twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza, „Przegląd Humanistyczny” 1972, nr 1, s. 27–46.
7 G. Sinko, Witkacy po angielsku, „Dialog” 1967, nr 8, s. 133–135. Tekst Grzegorza Sinki, wybitnego anglisty, teatrologa, syna przyjaciela Witkacego Tadeusza Sinki, był omówieniem anglojęzycznych wydań dramatów Witkacego, ale zawierał znamienne zdanie o Witkacym: „[…] na temat jego znajomości języka i literatury angielskiej dałoby się sklecić niezgorszy elaborat seminaryjny” – tamże, s. 133.
8 Chociażby w listach do Krystyny Ejboel – „W państwie duńskim Ejbolów”. Nieznana korespondencja Stanisława Ignacego Witkiewicza. Wstępem opatrzył, opracował i podał do druku M. Tomasz Pawlak, „Twórczość” 2007, nr 4, s. 95 – 104; listy zostały ponownie wydane w tym samym opracowaniu w pierwszym tomie Listów S.I. Witkiewicza (w ramach edycji Dzieł zebranych) Warszawa 2013, s. 1009–1026.
|